Oorlogsbronnen

Sonderkommando in Auschwitz

Selectie op het perron in Auschwitz, met als tweede van links Maurice Schellekens. Na het Sonderkommando komt hij terecht in het Kanada-kommando, waar hij de bagage van de gedeporteerden moet afnemen. [Bron: Auschwitz album | Wikimedia Commons]

Met de aankomst van een deportatietrein in Auschwitz, begint het werk van de Sonderkommando’s. Ze moeten de slachtoffers begeleiden naar de gaskamer, ze gerust stellen en hun bezittingen verzamelen. Wanneer de slachtoffers vergast zijn, verplaatsen de leden van de Sonderkommando’s de lijken uit de gaskamer en brengen ze naar de verbrandingskuilen of crematoria. Voor dit loodzware werk worden Joodse mannen geselecteerd op het perron, waaronder honderd tot honderdvijftig Nederlanders.

Lees dit artikel op oorlogsbronnen.nl

Dodenmars vanuit Auschwitz
Vanwege de naderende geallieerden worden de kampen vlak voor de bevrijding ontruimd. Zo willen de Duitsers voorkomen dat de overlevers kunnen getuigen over nazi-misdaden. De ontruimingen beginnen vanuit Auschwitz-Birkenau, hier vertrekt op 18 januari 1945 een dodenmars. Drie Nederlandse leden van het Sonderkommando van Auschwitz vertrekken op deze dodenmars: Maurice Schellekes, Josef van Rijk en Samuel Zoute. Maurice en Josef overleven, Samuel haalt de bevrijding niet.

Stop op weg naar Auschwitz
Niet alle deportatietreinen uit Nederland rijden direct naar de vernietigingskampen en gaskamers. Tussen 28 augustus en 10 december 1942 maakt een deel van de treinen naar Auschwitz-Birkenau een tussenstop in het Silezische Cosel (huidig Polen). Hier moeten bijna alle mannen tussen de 15 en 55 jaar de trein uit bij het goederenstation. Ze worden tewerkgesteld.

Apeldoornsche Bosch ontruimd

Verpleegsters van het Apeldoornsche Bosch in de besneeuwde tuin in 1942.
[Bron: Oorlogsbronnen.nl | CODA | Archief Apeldoorn]

Lange tijd wordt de Joodse psychiatrische instelling het Apeldoornsche Bosch in Apeldoorn beschouwd als een veilige haven binnen bezet Nederland. Met de aankomst van de Joodse Ordedienst op 20 januari 1943, een soort hulppolitie in Kamp Westerbork, blijkt deze veiligheid een illusie. In de nacht van 21 op 22 januari wordt het Apeldoornsche Bosch ontruimd. Bijna 1300 mensen worden gedeporteerd.

Verdiep je in de slachtoffers via Oorlogsbronnen.nl

Lees het artikel op oorlogsbronnen.nl

Oorlogslevens uitgelicht

Erich Marcuse
De Duitse Erich komt in 1939 naar Nederland als Joodse vluchteling. Als Palestina-pionier krijgt Erich een opleiding in Nederland, waarna hij zal emigreren naar Palestina. Maar de Duitse bezetting maakt het onmogelijk om te emigreren en Erich zit vast in Nederland. Nadat het niet-Joodse personeel van Joodse instellingen wordt ontslagen, meldt Erich zich als vrijwilliger bij het Apeldoornsche Bosch. Als de instelling in de nacht van 21 op 22 januari 1943 wordt ontruimd, wordt ook Erich via Westerbork naar Auschwitz gedeporteerd. Daar wordt hij op 25 januari 1943 vergast.

Joachim Simon
Ook Joachim komt in 1939 als Joodse vluchteling naar Nederland. Tijdens Kristallnacht wordt hij opgepakt en gevangen gezet in Buchenwald. Op voorwaarde dat hij nazi-Duitsland verlaat wordt Joachim vrijgelaten. Ook hij is Palestina-pionier, Joachim krijgt een opleiding bij het Werkdorp Wieringermeer. Vlak voor de ontruiming vertrekt hij naar het zionistische kindertehuis in Loosdrecht. Wanneer ook hier ontruiming dreigt regelt hij in drie dagen onderduik voor alle jongeren. Dit is het begin van verzetsgroep-Westerweel. Joachim wordt in januari 1943 bij de Nederlands-Belgische grens gepakt en gevangen gezet in de Bredase gevangenis. Hier pleegt hij op 27 januari 1943 zelfmoord.

Netwerk Oorlogsbronnen is mogelijk dankzij steun van:

> Naar het nieuws overzicht

Vraag stellen of lid worden?

Ons laatste nieuws

Nieuwsbrief Drents Archief, 5 maart 2024

IFA Talk: Dolle mythes en de mythes van IFA Wil jij meer weten over de tweede feministische golf in Noord-Nederland? Kom dan op Internationale Vrouwendag....

> lees verder

Groot verhaal AD over plaquette

Christy Dollen 04-02-24, Eindelijk hangt ’ie weer op zijn plek. Niet de originele, maar een replica van een gedenkplaat van Haagse ouders wier kinderen in de Hongerwinter naar Westerbork werden gestuurd. In het Drentse dorp en omliggende kernen....

> lees verder

Vind ons op social media

afbeelding van Historische Vereniging Gemeente Westerbork