Het is niet de eerste keer. In 2015 verdween de gedenkplaat al eens eerder. Na een week werd ’ie toen teruggevonden in een opslagruimte van het gemeentehuis van Midden-Drenthe in Beilen. ’We zoeken er een passende plek voor’, verzekerde de gemeente - toen nog verslaggever - Anthon van der Neut.

Nu is Van der Neut bestuurslid van de Historische Vereniging Westerbork. En de gedenkplaat is weer zoek. Onvindbaar zelfs. Van der Neut is boos: "Nou breekt mijn klomp! Hoe is het in godsnaam mogelijk dat zo’n plaat van historische waarde voor de tweede keer zoek is? En blijkbaar niet meer gevonden kan worden. Dat kan niet waar zijn. Ik ga er absoluut niet mee akkoord, voor zover je ermee akkoord kunt zijn."

We namen op Den Haag Staatsspoor afscheid van pa en ma. En we gingen naar de boeren in Drenthe. Ons volkomen onbekend."

Anthon van der Neut en Ben Boers (Rechten: RTV Drenthe / Sophie Timmer)

Naar de boeren in Drenthe

Voor de geschiedenis achter de gedenkplaat moeten we terug naar de hongerwinter van 1944/45. Haagse ouders sturen in hun wanhoop de kinderen naar waar nog te eten is. Ben Boers is één van hen: "Op de de 3e februari van het jaar 1945 vertrokken 1100 kinderen van Den Haag Staatsspoor (nu Den Haag Centraal) naar het Noorden."

Een sprong in het diepe. "Naar de boeren in Drenthe, een provincie die ons volkomen onbekend was", vervolgt Boers. "We namen op Staatsspoor afscheid van pa en ma. We zijn in Drenthe geweldig opgevangen en verzorgd en we hebben uitstekend te eten gehad. We waren in gezinnen opgenomen en waren in elk huis welkom. Het was hartverwarmend zoals de mensen hier zich voor ons hebben ingezet."

Ben Boers woont tegenwoordig in Elp. Hetzelfde dorpje waar hij als Haags hongerkind werd ondergebracht.

Tekst gaat verder onder de video

Inzameling

Anthon van der Neut vult aan: "De dankbare ouders wilden iets terugdoen; ze richtten een comité op en er werd geld ingezameld. Er is iets meer dan 300 gulden indertijd ingezameld, en er kwam een groot feest om Drenthe te eren."

Dat gebeurde in 1946, met meer dan 300 genodigden. "Met het complete provinciebestuur, alle gemeentevertegenwoordigers, wethouders en dergelijke. Het was een eerbetoon namens Den Haag aan de hele provincie Drenthe. Een grote plaquette werd aangeboden, maar waar moest die komen te hangen?"

Tekst gaat verder onder de foto

Anthon van der Neut (Rechten: RTV Drenthe / Sophie Timmer)

Westerbork: een kamp, de NSB maar ook: het opvangen van Haagse kinderen

Van der Neut legt uit: "Er is toen heel bewust gekozen voor Westerbork. Niet alleen omdat het middenin de provincie Drenthe ligt, er waren nog twee andere belangrijke elementen: Westerbork had een hele kwalijke naam vanwege het kamp. Bovendien was d’Olde Lantschap bekend en berucht als NSB-provincie. Daar moest ook iets tegenover gesteld kunnen worden, want Westerbork heeft het fantastisch gedaan als het gaat om het opvangen van kinderen."

Ben Boers benadrukt dit punt: "Relatief waren hier misschien veel mensen aangesloten bij de NSB, maar aan de andere kant hebben deze mensen 277 Haagse kinderen door die moeilijke periode heen geholpen, in Westerbork alleen al. Ik praat over een kleine gemeente en ik praat over een groot aantal kinderen. 277, da’s ongeveer het formaat van een grote school. Als je ziet hoeveel honderden kinderen van een goede verzorging genoten hebben, vind ik dat een feit van grote historische betekenis."

Schandalig

Anthon van der Neut: "We zijn natuurlijk bij de gemeente Midden-Drenthe geweest, die was wel zo netjes om, toen ze in de gaten kregen dat het ons echt hoog zat, actie te ondernemen en alles in het werk te stellen om de plaquette te vinden."

Een mogelijke verklaring ligt in een al te drieste opruimactie: "Op een gegeven moment is er op het gemeentehuis in Beilen een verbouwing geweest. Toen is ’ie misschien per ongeluk en niet ter kwader trouw bij een inzamelingsactie voor oud ijzer terechtgekomen."

Van der Neut drukt zich behoedzaam uit, maar geeft ook aan: "Ik heb alles en iedereen aangeschreven. Van het Drents Archief, het Drents Museum, het Herinneringscentrum tot aan het Haags Historisch Museum en het provinciebestuur. Want het is een geschenk aan de provincie Drenthe, niet aan een gemeente. Als jij een cadeau krijgt flikker je dat niet achter in het schuurtje. Ja, ik wind me daar echt over op. Ik vind het schandalig."

Wethouder Jan Schipper van Midden-Drenthe noemt de situatie ’uitermate vervelend’ en heeft excuses aangeboden. "Het is voor ons ook de vraag hoe dit mogelijk is. Wij kunnen traceren dat de plaquette in 2015 is uitgeleend, weer is teruggekomen en is opgeslagen in het gemeentehuis. Tijdens interne verbouwingen en verhuizingen is de plaat uit het oog verloren. Ik heb plaatsvervangende schaamte, dit wil je niet."

Volgens Schipper is het gemeentehuis van onder tot boven doorzocht. "We hebben oud-medewerkers, schoonmakers, de facilitaire dienst en externe partijen benaderd, maar helaas is de gedenkplaat nog steeds niet aangetroffen."

Mocht de plaquette niet worden gevonden, dan heeft de gemeente aan de Historische Vereniging Westerbork aangeboden om een replica te laten maken.

’Geef ’m terug’

Van der Neut en Boers hebben dan ook "een groot verzoek aan wie dan ook die weet waar de historische gedenkplaat gebleven is. Alstublieft. Geef ’m terug. Anoniem. Dat kan via de gemeente. Dat kan via ons. Het gaat ons niet om namen en rugnummers. Dan kunnen wij de gedenkplaat presenteren, in een feestelijke week in september, waarin we 75 + 1 jaar bevrijding vieren. Op een rechtmatige, prachtige en zorgvuldige manier."

Kortom, wie meer weet van de verdwenen plaquette, en ook bij slecht nieuws, wordt dringend verzocht openheid van zaken te geven.

Het hele gesprek met Anthon van der Neut en Ben Boers is zondag 20 juni te horen in Drenthe Toen, op Radio Drenthe, tussen 12.00-14.00 uur en is hierboven te beluisteren. Een artikel van de hand van Van der Neut verschijnt één dezer dagen in het blad van de HVW die te bereiken is via: info@historischeverenigingwesterbork.nl